میناکاری چیست ؟
میناکاری چیست؟ آیا تا به حال به یک قطعه هنري نگاه کرده اید که لایه هاي آسـمان از سـطح آن باز شـود؟ در حالی که لاجورد آسـمان ها در دایره هاي زیباي آن حک می شوند، اشکالی از گل هاي آسمانی و پرندگان مرموز به طور مکرر در الگوهاي ابدي لطف آسمانی ظاهر می شـوند. این نوعی هنر اسـت که در زبان فارسـی میناکاري نامیده می شـود. اهمیت این کاردستی ایرانی از پیچیدگی هاي هنر و فرهنگ ایرانی از تاریخ طولانی آن ناشی می شود. اگر دوست دارید درباره این کار دستی نفیس ایرانی بیشتر بدانید، مقاله پیش رو مناسب شماست.
معنی میناکاری چیست ؟
مینا به فارسی آسـمان آبی تعریف شـده اسـت . همچنین با کلمه مینو به معناي بهشت همراه است. این هنر دستی لاجوردي آسمان را در لایه هاي متعدد خود مجسم می کند که به نظر می رسد به سمت ابدیت حرکت می کند. این شاید یکی از دلایل فراخوانی اثر هنري مینا یا نمایش آسمان باشد. نزدیکترین معادل این شکل از هنر مینا کاري است که میناي دندان شیشه اي یا میناي چینی نیز نامیده می شود. مینا کاري به چندین ماده مانند فلز، سنگ، شیشه، سرامیک و سفال اعمال می شود.
بیشتر بخوانید: مس و خاتم چیست؟
این شکل از هنر ایرانی چند سال قدمت دارد و ط
ی قرن ها چگونه رشد کرده است؟
در حالی که میناکاری به اندازه قدیمی ترین تمدن هاي تاریخ بشر مانند مصریان و امپراتوري روم قدمت دارد، قدمت میناکاری حداقل به پنج هزار سـال پیش در فلات ایران برمی گردد. تعداد زیادي جواهر و اشـیا مورد استفاده براي هنرهاي تزئینی که با لعاب و مینا مورد استفاده قرار گرفته اند، در مناطق مختلف جهان کشف شده اند و این گواهی بر محبوبیت گسترده این صنایع دستی از دوران باستان است.
اولین نمونه هاي میناکاری مربوط به دوره هخامنشـی است. حتی اگر شواهدي وجود دارد که نشان می دهد این آثار هنري در طول قرن هاي بعدي تولید شده است، اما فقط در زمان سلطنت سلجوقیان (اوایل قرن 12 (بود که این نوع هنر شکوفا شد. بعدها که مغول این کشـور را تحت کنترل خود درآورد، در این زمان بود که سـبک ها، الگوها و اشـکال جدیدي مانند اعضـاي دربار پارسی در هنر میناکاري معرفی شد. دوره دیگري از پیشـرفت قابل توجه در این صنعت در دوره صفویه (قرن 16 تا 18 (بود، زمانی که مینیاتور سبک مطلوبی براي هنرهاي ایرانی بود.
علاوه بر این، تصـاویر اعیاد دربارهاي ایران و همچنین رنگ قرمز به تصـویر کشـیده شـده در صنایع دستی مینا اضافه شد. آثار میناي معاصـر حدود صـد سال پیش در اصفهان احیا شده است. امروزه میناکاري یک اثر هنري
بسیار مورد استقبال است که به طور گسترده در اصفهان تولید می شود.
میناکاری چیست ؟
میناکاری ایرانی نوعی هنر است که در آن رنگ هاي خاص همراه با روکش
شیشه، که به آن لعاب مینا نیز گفته می شود، در طی یک فرآیند شامل حرارت دادن، در یک قطعه فلز یا کاشی ذوب می شـوند. به طور کلی، این فرآیند شامل ادغام یک لایه شیشه بر روي ماده دیگري است که می تواند درجه حرارت هاي بالا را از 750 تا 850 درجه سانتیگراد تحمل کند. از آنجا که تکمیل موفقیت آمیز فرآیند مستلزم استفاده از فلزات خالص است، از فلزاتی مانند نقره، مس و گاهی طلا براي ساخت این نوع صنایع دستی ارزشمند ایرانی استفاده می شود.
نقره ظریف عمدتا براي ساخت ظروف میناکاری مانند کاسه و قاشق، جعبه و کارهاي هنري استفاده می شود. زیرا رنگ ها می توانند با فلزات خالص بهتر ترکیب شوند. علاوه بر این، به دلیل انعطاف پذیري بالاي مس، آن را براي ساخت محصـولات و اشیا میناکاري نیز به طور گسترده مورد استفاده قرار می دهند. با این حال، طلا عمدتا براي ساخت جواهرات مینا مورد استفاده قرار می گیرد. زیرا درخشش آن باعث زیبایی بیشتر قطعات می شود. حتی اگر از مواد دیگري به غیر از فلزات مانند سرامیک، کاشی و شیشه نیز استفاده شود، با این وجود فلزات از محبوبیت بیشتري برخوردار هستند.
چگونه ساخته می شود؟
ابتدا، آهنگران شی را مطابق شکل دلخواه خود آماده و شکل می دهند. سپس قطعه با غوطه ور شدن در لایه اي از لعاب سفید پوشـانده می شـود و در دماي حدود 750 درجه گرم می شود. سپس محصول در لایه دیگري از لعاب با کیفیت بالاتر پوشانده شـده و دوباره گرم می شود. این فرآیند می تواند چندین بار تکرار شود. انواع مختلفی از مواد می توانند به عنوان لعاب استفاده شوند، اما معمولاً از لعاب مینا از سیلیکون، پتاسیم، سرب، قلع، منیزیم، اسید بوریک، زیرکونیوم و کائولن استفاده می شود. سـپس، این محصـول با طرح هاي مختلف هندسـی، الگوهاي متقارن، مضامین سنتی و گاهی نقوش مذهبی طراحی می شود.
براي تفسـیر این نقوش، باید سنگ بناي یکی از قدیمی ترین سیستم هاي اعتقادي در ایران، یعنی میترائیسم را در نظر گرفت. در آیین میترائیسم، خورشید نقش بسزایی دارد. در میناکاری نیز، مدالیون در مرکز آثار هنري مینا نشان دهنده خورشید است که زمین به دور آن می چرخد. علاوه بر این ، الگوهاي هنر مینیاتور و اســلیمی (نوعی هنر اســلامی) به زیبایی محصــولات میناکاري افزوده اند. در حالی که این الگوها عمدتا به رنگ آبی نقش بسته اند، از چندین رنگ شیمیایی و آلی دیگر نیز استفاده می شـود. مانند سـفید، زرد، رنگ فیروزه اي، آبی، قرمز، قهوه اي، بنفش، سـبز و سـیاه. پس از طراحی نهایی، محصـول براي آخرین بار در کوره قرار می گیرد تا رنگ و طرح آن تثبیت شود.
چه نوع محصولات میناکاری تولید می شود؟
این طرح ها و الگوها معمولاً آثار میناکاری را در سه گروه طبقه بندي می کنند:
• میناي نقاشی
• شطرنج مانند مینا به نام چهارخانه
• میناي حفره
اشـیا میناکاری از تنوع زیادي برخوردار هستند. بشقاب، ظرف، جعبه جواهرات، گلدان، شیشه، قاشق چنگال، جا قلمی، لیوان و جواهرات را می توانید با تزئینات میناکاري پیدا کنید.
بیشتر بخوانید: دلیل استفاده از مس در بسیاری از صنایع دستی
چه چیزي محصولات میناکاري را بسیار خاص می کند؟
در سـاختن قطعه اي از مینا دقت و سـلیقه زیادي صـورت می گیرد. یک تکه مینا باید مطابق طرحی شـکل بگیرد که بعدا با دسـتان یک هنرمند روي آن نقش می بندد. علاوه بر این ، باید با دوام باشد زیرا گرما می تواند شی را خراب کند یا باعث شود طرح ها از محصـول جدا شـوند . به همین دلیل اشـیا میناکاری نوعی هنر محسوب می شوند که به عنوان تزیین مورد استفاده قرار می گیرند و یا از ایران به عنوان سوغاتی خارج می شوند. میناکاری محصـول چشـم هایی اسـت که عمق آسـمان ها را می بینند، زیبایی جهان اطراف را تحسـین می کنند و هماهنگی آسمان ها و زمین را در یک قطعه ثبت می کنند.
از محصـولات میناکاری تمدن دیدن کنید ، یک قطعه از هنر را در دسـتان خود بگیرید. آیا احساس نمی کنید که جهان را در دستان خود نگه داشته اید؟ قدمت میناکاري به حدود 1500 سـال قبل از میلاد برمی گردد. این هنري اسـت که با کمک آتش، خاك و رنگ هاي معدنی خلق شده است. با ظرافت از آن براي تزئین انواع تزئینات و ظروف استفاده می شود.
بیشتر بخوانید:سفال چیست؟
فرهنگ لغت فارسی دهخدا آنرا چنین تعریف می کند:
رنگ آمیزي و تزئین فلزات مانند طلا ، نقره و مس با رنگ هاي مخصوص لعاب که در دماي بسیار بالا پخته و ثابت می شوند. طبق بررسـی هاي انجام شـده، این هنر ابتدا در ایران شـکل گرفت، سـپس به مناطق مختلف جهان گسـترش یافت. مینا به خودي خود شـفاف اسـت . و از ترکیبی از اکسیدهاي فلز و چندین نوع نمک بدست می آید. براي اصلاح رنگ ها باید آنها را در دماي بالا (750 تا 850 درجه سـانتی گراد) قرار دهیم. امروزه هنرمندان بیشـتر از مس براي میناکاري اسـتفاده می کنند. اما طلا و نقره نیز گزینه هاي خوبی براي اجراي این هنر هسـتند. طلا تنها فلزي اسـت که با ذوب شدن میناي دندان اکسید نمی شـود.
بنابراین امکان اجراي طرحی با جزئیات روي آن را فراهم می کند. با این حال، میناي دندان هاي مس و نقره نمی توانند از چنین جزئیاتی بهره مند شوند. اصـفهان مرکز هنر میناکاري ایرانی اسـت. همچنین در دنیا از اعتبار ویژه اي براي این هنر برخوردار اسـت. اسـتادان برجسـته بسیاري در اصفهان وجود دارند که آثار آنها بی نظیر و نفیس است.
به طور خلاصـه، براي میناکاري، آنها شی مورد نظر را شکل و اندازه می دهند و سپس یک لعاب سفید روي آن قرار می دهند. آنها سـطح را سـه تا چهار بار لعاب می دهند. و هر بار جسـم را تا 700 درجه در کوره می گذارند. آنها این کار را می کنند تا رنگ لعاب را ثابت کنند. پس از آن، آماده رنگ آمیزي اســت و ســپس دوباره شــی به کوره برمی گردد. این بار درجه حرارت حدود 400 تا 500 درجه خواهد بود تا رنگ ها ثابت شود. آنها از هنر میناکاري براي خلق آثار مختلف استفاده می کنند. بیایید ببینیم که رایج ترین آنها چیست: بشقاب، گلدان، کاسه و فنجان، قاب عکس، نقاشی مینا و .. . در همه اینها می توان ترکیبی از میناکاری با هنرهاي دیگر مانند تذهیب، خاتم، مینیاتور، جواهرات و …
تاریخ هنر میناکاري ایرانی
برخی ادعا می کنند که میناکاری بیش از 5000 سال سابقه دارد. به گفته کارشناسان و آنچه از مقایسه میناي دندان بیزانس و آثار ایرانی نشان می دهد، این هنر از ایران نشات گرفته است. سپس به سرزمین هاي دیگر گسترش یافت. در میان آنها، برخی از آثار در اروپا یافت می شـوند که سـابقه بسیار طولانی دارند. به عنوان مثال، شش حلقه طلا از قرن سیزدهم قبل از میلاد در قبرس دیده شـده اسـت. بعلاوه، مجسـمه معروف یونانی زئوس همان هنر را دارد و مربوط به پانصد سال قبل از میلاد است. اما هنوز هم کارشناسان معتقدند که خاستگاه این هنر در ایران و سرزمین پارس بوده است.
هخامنشیان و قبل از آن
کارشناسان در حین کاوش در نهاوند یک جفت گوشواره طلا کشف کرده اند. جالب توجه است که طلا سازي آنها به قرن هفتم تا هشـتم قبل از میلاد مسـیح برمی گردد و نمونه اي از لعاب شیشه مینا روي فلز است . دستبندهاي طلاي لعابی نیز از آثار ارزشـمند دوره هخامنشی در ایران اسـت. این دسـتبندها در حال حاضر در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن هستند. کاسه برنزي موزه هنر لس آنجلس یکی دیگر از نمونه هاي ایرانی این هنر اسـت. قدمت آن به 550 تا 330 سـال قبل از میلاد برمی گردد. کاسه برنز داراي قطر 15 سانتی متر و عمق 2,3 سانتی متر است.
ساسانیان
در ارمنسـتان، متخصصان صفحات ساسانی را یافتند که برخی از آثار منحصر به فرد این هنر است. در حال حاضر، آنها در موزه هنرهاي اسلامی در برلین و در موزه هنر متروپولیتن در نیویورك هستند. سایر آثار نجیب ساسانی را می توانید در موزه آرمیتاژدر سن پترزبورگ و همچنین در موزه هاي انگلیس و فرانسه پیدا کنید.
سلجوقیان
روایت ها اعلام می کنند که زمان سلجوقیان دوران اوج هنر میناکاري ایرانی اســت. زمانی بود که تولید ظروف برنجی و مینا کاري رایج شـد و طرفداران زیادي پیدا کرد. این هنر چنان محبوب شـد که حتی مورد توجه مردم آن سوي مرزها قرار گرفت. اینگونه بود که آنها به کشـورهاي همسـایه راه یافتند. “سـینی آلب ارسـلان” یکی از هنرهاي ارزشـمند میناکاري در این دوره است. سینی روي نقره مینا شده است. این در موزه هنرهاي زیبا بوستون به نمایش گذاشته شده است. این اثر متعلق به حسن الکاشانی، یکی از استادان برجسته این هنر است. نام وي به خط کوفی روي ظرف حک شده است.
تیموریان
با تغییر در هنر فلزکاري، میناکاري پرشـین نیز در دوره مغول تغییر کرد. و دوره جدیدي در تاریخ میناکاري آغاز شـد. به این دلیل که مضـامین فارسی مضامین عربی را جایگزین تصاویر و اشکال می کند. و هنر میناکاري در دوره تیموري به شرقی ترین شکل خود رسید.
صفویان
در دوره صـفویه، طرح هاي مینیاتوري مانند ضـیافت در دربار، شـکار و اسب سواري رواج یافت. و میناکاري روي نقره محبوبشد. نقوش اسلیمی و ختایی نیز در هنر ایران جایگاه ویژه اي یافتند. علاوه بر این، رنگ قرمز در این مدت به رنگ غالب تبدیل شد.
قاجارها
در دوره قاجار، این هنر دیگر آنقدر محبوب نبود. محدود به اشـیایی مانند سـر قلیان، شیشه قلیان و … بود. در دربار پادشاهان، به ویژه ناصـرالدین شـاه، که سـرگرمی او کشیدن قلیان بود، قلیان هاي میناکاري وجود داشت. فقط می توانید قلیان هاي مینا کاري شده، کمربند، آب پاش گل سرخ، گوشواره، قوطی سیگار و … فقط در خانه اشراف و بزرگواران پیدا کنید.
از پهلوي تا الان
بعد از دوره قاجار به نظر می رسـید مردم مدتی هنر میناکاري را فراموش کرده بودند. تا اینکه شـکراالله صـنی زاده، میناي ساز برجسته ایرانی، کارگاهی را راه اندازي کرد. او هنرمندانی را تربیت کرد که هنر میناکاري ایرانی را مانند روزهاي باشکوه گذشته برگردانند. او این هنر را تا حدي احیا کرد. اکنون بسیاري از هنرمندان میناکاري را انجام می دهند اما منحصراً به همان سبکی که مردم در دوره قاجار انجام می دادند، همان سبکی بود که آقاي صنیع زاده سعی در زنده نگه داشتن آن داشت.
خرید: شکلات خوری پایه دار مینا کاری
انواع مختلف هنر میناکاري فارسی
بر اساس شیوه اجراي آنها، انواع مختلفی از میناکاري وجود دارد. با ما در ادامه سفر همراه باشید تا در مورد آنها اطلاعات کسب کنید:
1 .میناکاري با زمینه برجسته
در این نوع مینا، آنها نقاشـی ها و خطوط را روي جسـم مورد نظر حک می کنند. سپس آنها شکاف ها را با لعاب هاي رنگی پر می کنند. به عنوان آخرین مرحله، آنها آن را در کوره اي براي ثابت کردن رنگ ها قرار می دهند.
2 .میناکاري با سیم
میناکاري با سیم یک روش قدیمی است که در آن از سیم هاي بسیار نازك استفاده می کنند. هنرمند سیم ها را به هر الگویی که در ذهن دارد، شـکل می دهد. و سـپس آنها را به قطعه کار بچسباند. در مرحله سوم از لعاب براي پوشاندن آن استفاده می کند.
وي براي جوشکاري سیم ها، آن شی را در کوره اي با دماي حدود 1000 درجه سانتیگراد قرار می دهد. در مرحله بعدي، او از عوارض ویژه پودر میناي دندان براي پوشـاندن سـطح اسـتفاده می کند. سـپس دوباره 3 دقیقه دیگر با همان دما در کوره قرار می دهد.
به طور طبیعی، در طی مراحل، سیم ها سیاه می شوند. بنابراین براي بازگرداندن آنها به حالت اولیه خود از اسید استفاده می کند. این نوع میناکاري در اصفهان و تهران رایج است. یکی از انواع این روش ها، “مینا سیاه” هنوز در جنوب کشور، به ویژه در اهواز ادامه دارد. به هر حال، امروزه میناکاري هاي داراي سیم چندان محبوب نیستند. در عوض نقاشی میناکاري طرفداران بیشتري دارد.
نقاشی مینا
نقاشـی مینا در اصفهان معمول است. ابتدا آهنگر جسمی را که معمولاً مسی است، به طرح دلخواه درآورده است. دوم، استادان مینا در سـراسـر آن یک لعاب سفید قرار داده اند. لعاب کاري سه تا چهار بار تکرار می شود. و هر بار جسم را تا 700 درجه در کوره می گذارند. این باعث می شـود که لعاب رنگی یکدسـت پیدا کند. جسـم سفید می شود و سپس عملیات نقاشی آغاز می شود.
پس از رنگ آمیزي دوباره آماده است تا دوباره به کوره برگردد. این بار درجه حرارت حدود 400 تا 500 درجه خواهد بود تا رنگ ها ثابت شود.
رنگ در میناکاري
امروزه آنها از رنگهاي گیاهی ، معدنی و همچنین رنگهاي پیچیده فلزي براي قســمت نقاشی در هنر میناکاري اســتفاده می کنند.
در میناکاري اصـلی، آنها از رنگهاي پودري با دماي ذوب پایین اسـتفاده می کردند. براي سـاخت رنگها ، آنها اکسیدهاي فلز را با انواع خاصی از نمک ترکیب می کنند. آنها از مخلوط محلول صمغ عربی و گلیسیرین به عنوان حلال رنگ استفاده می کنند. رنگ زرد در نتیجه ترکیب اکسـید آهن و کروم به علاوه قلع اسـت. قرمز با افزودن بوراکس به کربنات سـدیم و طلا ترکیبی از کرومات سرب و مس است. شدت رنگ به درجه دما و مدت زمان ماندن آنها در کوره بستگی دارد.
چگونه یک هنر خوب میناکاري را تشخیص دهیم؟
ممکن اسـت وسـوسه شوید که با این میناهاي خیره کننده تزئینات خانه خود را تغییر دهید یا شاید آنها را به عزیزانتان هدیه دهید. اما ممکن اسـت تعجب کنید که چگونه می توانید یک یا چند مورد را با کیفیت خوب بدست آورید. در اینجا چند روش براي شناسایی یک قطعه مینا با کیفیت بالا آورده شده است.
مواد و ظاهر
آنها به طور معمول از مس به عنوان کار پایه اسـتفاده می کنند. باید بدانید که مس با کیفیت وزن بیشتري دارد. بنابراین ساده ترین راه این است که محصول را در دست بگیرید و وزن کنید. اگر وزن متناسب با اندازه اثر هنري نباشد، مس از کیفیت پایین تري برخوردار است و باید ارزان تر باشد.
می توانید این را با قیمت ارزان تري خریداري کنید. اما شما باید از عواقب آن، به ویژه از دست دادن شکل اصلی، آگاه باشید. در مرحله بعد، محصـول مینا را که خریداري می کنید لمس کنید. اگر کاملا صـاف و براق باشد، کیفیت خوبی دارد. اگر سطح آن خشـن باشـد، به این معنی است که لعاب میناي دندان به دلیل گرماي بیش از حد کوره یا قرار گرفتن بیش از حد لازم در کوره سـوخته اسـت.
البته اسـتفاده از رنگ هاي بی کیفیت نیز می تواند باعث زبري شود. علاوه بر این، به ترك، رنگ پریدگی، پوسته، حباب، سوراخ و … توجه کنید. پشـت اثر هنري نیز باید داراي لعاب با کیفیت و بدون هیچ گونه خراش و ترك باشـد. همچنین لبه ها را فراموش نکنید، نباید هیچ رنگی روي لعاب سفید و همچنین هیچ ترك و لبه هاي تیز مشاهده کنید.
رنگ ها و الگوها
در میناکاري فارسی آنها از نقوش سنتی مانند اسلیمی، ختایی، گل و پرندگان و ترکیبات آنها استفاده می شود. ظرافت طراحی و تنوع زیاد رنگ باعث افزایش ارزش کار می شـود.
رنگ هاي خاص مانند زیرمجموعه هاي قرمز یا بنفش نیز قیمت را افزایش می دهند، زیرا پودر طلا یکی از موادي است که آنها براي ساخت این رنگ ها استفاده می کنند. ضـخامت رنگ باید حتی در همه جا باشـد . با این حال، رنگ ها نباید ترکیب شوند. طرح هاي مینا با کیفیت بالا در اصل ایرانی هستند. و هنرمندان بزرگ ایرانی تمام مراحل حکاکی و نقاشی را با نهایت دقت انجام می دهند.
گواهینامه
این گواهینامه اعتبار محصول در بازار است. براي شناسایی یک محصول ایرانی میناکاري با کیفیت، از هویت آن بخواهید. شرح محصـول، سازنده آن و ضمانت. شما باید بدانید که ظرف مینا از کجا تهیه می شود، توسط چه کسی یا با کدام مارك تولید می شـود. و کیفیت کیفیت آن به عهده کیسـت؟ محصول اصلی و مرغوب میناکاري داراي شناسه است. نام هنرمند، تاریخ و محل تولید روي محصول است.
چگونه می توان یک قطعه هنري ایرانی خود را حفظ کرد؟
محصولی که با هنر میناکاري تزئین شده بسیار ارزشمند است و باید با دقت از آن مراقبت کنید. نکات ساده زیر می تواند باعث
ماندگاري این سوغات در خانه شما شود:
الگوهاي مینا با لعاب شفاف پوشانده شده است. بنابراین می توانید آنها را با آب گرم و اسفنج بشویید، اما نه با پشم استیل. این می تواند به مینا شـما آسـیب جدي برسـاند . اجسـام تیز را روي سـطح آن نکشید و به جایی نکشید.
هر دو ممکن است باعث ایجاد خراش و از بین رفتن جزئی رنگ شـود . گرماي بیش از حد می تواند به رنگ مینا آسیب برساند و آن را بسوزاند. بنابراین در این مورد نیز مراقب باشید.
و در پایان…
از اینکه در این سـفر به دنیاي هنر میناکاري به ما پیوسـتید متشکریم. امیدوارم لذت برده باشید اگر چنین است لطفاً در مورد نظرات با ما در میان بگذارید. به شـما اطمینان می دهم وقتی شخصاً آنها را بینید بسیار زیباتر هستند و آنها را دوست خواهید داشت. براي جزئیات بیشتر و یا سفارش کارهاي هنري مینا، می توانید از طریق فروشگاه اینترنتی تمدن اقدام کنید.
گروه هنري تمدن تمام تلاش خود را کرده است که مجموعه متنوعی از محصولات میناکاري ایرانی را براي ارایه به شما عزیزان در فروشگاه آنلاین خود داشته باشد.
مرسي از توضيحات كامل شما